Việc 5 nhà sư Thích Đàm Lan (Trụ trì chùa Bồ Đề, Hà Nội), Thích Đàm Kiên (Trụ trì chùa Phổ Minh, Hải Phòng), Thích Minh Thịnh (Trụ trì chùa Diên Phúc, Đông Anh, Hà Nội), Thích Nguyên Hạnh (Trụ trì chùa Tảo Sách, Hà Nội), Thích Thanh Nhiễu (Phó chủ tịch thường trực Giáo hội Phật giáo Việt Nam) vừa hoàn thành luận án tiến sỹ ngành tôn giáo học tại trường Đại học Khoa học Xã hội và nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội đang gây xôn xao cộng đồng mạng với nghi án đạo văn.
 |
| Nghi án đạo luận văn tiến sỹ của nhà sưNCS Vũ Đức Chính (hòa thượng Thích Thanh Nhiễu) đã bảo vệ xuất sắc luận án tiến sỹ ngày 20/6/2016. |
Trong số 5 luận án tiến sỹ này, NCS Phan Thị Lan (ni cô Thích Đàm Lan) vừa bảo vệ “thành công xuất sắc”, NCS Vũ Đức Chính (hòa thượng Thích Thanh Nhiễu) cũng đã bảo vệ luận án tiến sỹ ngày 20/6/2016 với kết quả “xuất sắc”. Ba luận án còn lại đang chờ ngày bảo vệ. Hiện tại, có thể tìm được bản tóm tắt các luận án tiến sỹ này trên website của trường, còn toàn văn luận án thì khó mà tiếp cận được ở thời điểm này, dù ai cũng biết theo qui định là phải nộp ở đâu và thậm chí trong bản tóm tắt những luận án này cũng ghi rõ: “Có thể tìm kiếm tại: Thư viện quốc gia Việt Nam/Trung tâm thông tin - Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội”(?).
Từ những bản tóm tắt luận án này (dài 24 trang, mức tối đa theo qui định), nghiên cứu sinh Dương Tú, người đang theo học tiến sỹ tại Đại học KU Leuven (Bỉ) đã thử kiểm tra bằng phần mềm kiểm tra đạo văn Turnitin và máy cho kết quả như sau:
Bản tóm tắt luận án tiến sỹ (LATS) của NCS Nguyễn Thúy Thơm (Thích Minh Thịnh) với đề tài “Vai trò của Phật giáo trong tín ngưỡng của người Việt (qua thời Trần)” có chỉ số giống với các tài liệu khác là 34%, trong đó giống tài liệu lấy từ internet là 33%, tài liệu xuất bản 1%, khóa luận của sinh viên 3%.
Bản tóm tắt LATS của NCS Phan Nhật Trinh (Thích Nguyên Hạnh) với đề tài “Sự dung hợp Phật giáo với tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt hiện nay” có chỉ số giống tài liệu khác là 47%, trong đó nguồn internet 47%, tài liệu xuất bản 1%, khóa luận sinh viên 6%. Bản tóm tắt LATS của NCS Phan Thị Kim (Thích Đàm Kiên) với đề tài “Đạo đức Phật giáo đối với đạo đức người dân quận Long Biên, Hà Nội” có tỉ lệ 57%, trong đó nguồn internet 57%, tài liệu xuất bản 2%, khóa luận sinh viên 8%.
Bản tóm tắt LATS của NCS Phan Thị Lan ( Thích Đàm Lan) với đề tài “Đạo đức Phật giáo đối với văn hóa đạo đức người dân quận Long Biên, Hà Nội” có chỉ số giống nhau 52%, trong đó nguồn Internet 52%, tài liệu xuất bản 6%, khóa luận sinh viên 6%.
Bản tóm tắt LATS của NCS Vũ Đức Chính (Thích Thanh Nhiễu) với đề tài “Sự hội nhập của Phật giáo với tín ngưỡng thờ cúng truyền thống của người dân Hà Nội hiện nay” có chỉ số giống nhau 42%, trong đó nguồn Internet 42%, tài liệu xuất bản 2%, khóa luận sinh viên 7%.
Trong số những kết quả nêu trên, bản tóm tắt luận án tiến sỹ của NCS Phan Thị Kim được cho là khá nhiều nội dung (57%) được Turnitin xác định là trùng lặp với tài liệu trong cơ sở dữ liệu của Turnitin. NCS Dương Tú đã tìm hiểu sự giống nhau đó và chỉ ra 5 ví dụ được cho là có tỉ lệ giống nhau nhiều nhất, dài nhất. Chúng tôi xin trích ra 2 ví dụ trong số đó.
1. Gần như toàn bộ nội dung từ giữa trang 6 đến gần hết trang 7 (hơn 550 từ) sao chép gần nguyên văn từ luận văn “Nghiên cứu ảnh hưởng của Phật giáo đối với lối sống của người Việt Nam hiện nay” (trang 8 đến trang 10, không rõ tác giả) đăng trên website của Thư viện Viện Khoa học xã hội vùng Trung Bộ. Đoạn này liệt kê các công trình nghiên cứu Phật Giáo Việt Nam.
2. Toàn bộ mục “2.1.2. Cơ sở văn hóa, tín ngưỡng, tôn giáo” (hơn 250 từ, trang 13) chép nguyên văn từ mục “2.1.4. Tài nguyên du lịch nhân văn“, khóa luận tốt nghiệp năm 2013 (trang 26) của sinh viên Ngô Thị Hằng, Trường Đại học Dân lập Hải Phòng đăng trên website của trường tại địa chỉ http://lib.hpu.edu.vn/handle/123456789/17042.
Các bản tóm tắt của 4 luận án tiến sỹ còn lại, phần mềm Turnitin cũng đều ghi nhận được những đoạn dài trên 100 từ giống với các tài liệu khác. Chẳng hạn, đoạn cuối trang 8, đầu trang 9 (hơn 130 từ) trong bản tóm tắt luận án của NCS Phan Thị Lan sao chép từ sách “Xây dựng văn hóa đạo đức, lối sống của người Việt Nam”/GS.TS. Trần Văn Bính. - Hà Nội: Quân đội Nhân dân, 2011. - 439 tr; 21 cm: http://www.thuvienbinhduong.org.vn/?ArticleId=b8b6bea6-ed32-4fb5-8687-602ea8d50606.
NCS Dương Tú đưa ra hồ nghi, việc kiểm tra sơ bộ bản tóm tắt luận án tiến sĩ của nghiên cứu sinh Phan Thị Kim đã thấy khá nhiều nội dung sao chép nguyên văn từ các nguồn khác. Liệu toàn bộ luận án kia còn nhiều nội dung được sao chép nhiều và dài đến vậy hay không và có dẫn nguồn không? Kể cả việc trích dẫn nguồn dài đến vậy thì có chấp nhận được không? Có phù hợp với thông lệ quốc tế không? Theo Dương Tú, cần phải xem bản đầy đủ của luận án thì mới có thể kết luận chuẩn xác được, nhưng ngay cả khi có trích dẫn thì việc giống cả đoạn hàng trăm từ như thế này cũng không ổn.
NCS Dương Tú trao đổi thêm: “Khi trình bày phần tổng quan, nghiên cứu sinh cần tóm tắt, phân tích, đánh giá các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận án của các tác giả khác đã được công bố theo nhận thức của mình. Ví dụ 1 kể trên là chương tổng quan của NCS Phan Thị Kim chỉ đơn giản là liệt kê TÊN của các nghiên cứu và TÊN tác giả thì ít có giá trị khoa học”.
Đặc biệt, ở luận án của NCS Phan Thị Kim thì ví dụ số 2 (nêu trên) lại có dấu hiệu sao chép từ một khóa luận tốt nghiệp của sinh viên đại học.
Mỹ: 1% đạo văn thì cũng là đạo văn, còn Việt Nam?
Đem thắc mắc về nghi án đạo văn kể trên hỏi PGS.TS Hoàng Anh Tuấn, Phó Hiệu trưởng Trường ĐHKHXH&NV, Đại học Quốc gia Hà Nội, nơi 5 NCS theo học và bảo vệ luận án tiến sỹ. Ông cho biết: “Tôi có biết phần mềm kiểm tra Turnitin, tuy nhiên nhà trường chưa áp dụng ứng dụng này hoặc bất cứ phần mềm kiểm tra đạo văn nào khác. Để kết luận những luận án tiến sỹ kia có đạo văn hay không, tôi cho rằng không thể có kết quả trong một tuần hay một tháng, mà chúng tôi phải thành lập hội đồng mới có thể đánh giá được”. Ông cũng cho biết thêm, hiện tại nhà trường đang bận rộn với việc tuyển sinh sau đại học, do đó chưa có thời gian xem xét vấn đề trên.
TS Trương Nguyện Thành, một trong những chuyên gia hàng đầu về hóa học tại Mỹ cho biết, qui định ở các ĐH Mỹ rất khắt khe về đạo văn. 1% đạo văn thì cũng là đạo văn, có thể bị kỷ luật và bị đuổi khỏi trường.
Tiến sỹ K, hiện là Viện trưởng một viện nghiên cứu trong nước, đã từng bảo vệ luận án tiến sỹ tại Nhật Bản năm 2009 cho biết, ở Nhật, khi nộp luận án của mình cho Thư viện của trường, luận án đó bao giờ cũng được đưa vào máy kiểm tra. Nếu phát hiện ra là đạo văn, lập tức luận án đó bị hủy ngay.
Một tiến sỹ hiện đang công tác tại Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam cho rằng, nói chung những gì liên quan đến viết lách đều nghiêm cấm đạo văn. Ở Việt Nam chưa có quy định tỷ lệ trích dẫn là bao nhiêu phần trăm. Năm ngoái, một tờ tạp chí của Viện cũng phải xin lỗi bạn đọc vì trót đăng bài “đạo” tới 80%.
Trường Đại học Kinh tế Quốc dân năm 2013 cũng từng có vụ lùm xùm lớn. Đó là vụ thu hồi bằng tiến sỹ của ông Hoàng Xuân Quế, Phó Viện trưởng Viện Tài chính - Ngân hàng, thuộc ĐH Kinh tế Quốc dân sau 10 năm bảo vệ thành công luận án tiến sỹ vì đã “đạo văn” hơn 30% luận án tiến sỹ của người khác.
TS kinh tế học Trần Vinh Dự, đã từng bảo vệ luận án tiến sỹ tại Mỹ cho biết, trong lĩnh vực kinh tế thì việc viết bản tóm tắt khá ngắn gọn, chỉ vài trăm chữ là cùng để nói lên cái tinh thần của luận văn mình. Vì thế, trong phần tóm tắt luận văn, chẳng ai dẫn nguồn của người khác, mà NCS phải thể hiện bằng ngôn ngữ của mình. Hiện nay, trường cao đẳng nghề Việt - Mỹ tại TPHCM, nơi TS Trần Vinh Dự là Chủ tịch, đã mua phần mềm kiểm tra đạo văn. Tất cả các bài luận của sinh viên đều được kiểm tra bằng thiết bị này. Ông nói: “Thế giới đã có cơ sở dữ liệu data base khổng lồ từ khá lâu. Chỉ cần đưa luận văn vào là có thể kiểm tra được ngay là có đạo văn hay không và đạo từ đâu, của ai. Đến bậc cao đẳng như trường tôi còn có máy kiểm tra đạo văn, huống hồ các cơ sở đào tạo tiến sỹ lại không có phần mềm này thì thật lạc hậu và lỗi thời”.
Turnitin là một dịch vụ kiểm tra đạo văn được sử dụng phổ biến tại các trường đại học ở nhiều nước. Phần mềm sẽ so sánh và đưa ra một con số về những đoạn trùng nhau cùng với nguồn. Đây chưa phải kết luận về đạo văn, mà chỉ là gợi ý giúp người đánh giá kiểm tra sâu hơn về đạo văn.
Lan Anh/ Tiền Phong
