100 nhà khoa học, 1000 người phản biện, 100.000 nhà quan sát nhưng chẳng có nhà lãnh đạo nào..

Trong chuyến đi Hàn Quốc lần này, tôi rất chú ý tìm hiểu mô hình, sự vận hành và nhất là cơ chế, quy chế, sự hình thành và vai trò của những nhà kiến tạo các thể chế gồm KDI - Korea Development Institute và KIST - Korea Institute of Science and Technology.

100 nhà khoa học, 1000 người phản biện, 100.000 nhà quan sát nhưng chẳng có nhà lãnh đạo nào..

Hai viện này được thành lập năm 1971 và 1966 bởi một người là Park Chung Hee. Hai nhân vật được lựa chọn để đứng đầu hai viện là giáo sư Choi và Mae, ở độ tuổi 35-38 với toàn quyền quyết định, và Park chỉ yêu cầu họ không được thiên vị hoặc nhường nhịn, né tránh, nhân nhượng bất cứ chính khách, quan chức nào. Mục tiêu duy nhất của họ là hình thành các chính sách tốt cho sự phát triển kinh tế và khoa học/công nghệ nước nhà.

Chuyện về KDI và KIST cũng không gì đặc biệt, và ở Việt Nam đã từng có ý tưởng, mà k chỉ ý tưởng, các kế hoạch lập VDI có từ năm 1992 với số vốn ban đầu là 1 triệu usd với sự có mặt của khá nhiều VIP. V-KIST muộn hơn, hình như được lập rahoặc có ý tưởng mới chừng 5-10 năm nay. Nhưng kết quả như thế nào, sự đóng góp của 2 thiết chế này dường như chúng ta đều nhìn thấy được hoặc dự đoán được.

Thực ra, người Việt có quá đủ điều kiện để thiết lập và vận hành những viện như vậy, số tiền lập KDI và KIST chỉ khoảng 10-30 triệu usd (dù là năm 1960s thì trị giá lớn hơn bây giờ nhiều song việc Việt Nam dành một vài trăm triệu đô cũng chẳng khó gì). Đất à? vài chục hay vài trăm hecta luôn có sẵn. Thiếu các nhà khoa học và chuyên gia kinh tế? Không nhiều lắm nhưng cũng chẳng phải là vấn đề. KDI và KIST ban đầu chỉ có 30 và 50 nhà khoa học, kinh tế gia trẻ tốt nghiệp ở Mỹ, Việt Nam có thể không có nhiều nhưng chắc đếm cũng k hết. Các nhà phản biện, phê bình và quan sát? Nhiều kinh khủng. Phía trước tôi có vài trăm, đằng sau có vài ngàn, bên trái đếm không xuể, bên phải thì nhiều như quân Nguyên.. :)) Các ý kiến vô cùng sắc sảo, thông minh, thẳng thắn, nghiêm túc, dí dỏm, châm biếm, chua cay.. có hết. Quá nhiều so với Hàn Quốc khi KDI và KIST được thành lập, Tổng Park chỉ cần gạt nhẹ tay vào má là các nhà phê bình và phản biện im tịt suốt 10 năm liền, :)

Có lẽ, mà k phải có lẽ, vấn đề của Việt Nam là không có nhà lãnh đạo nào mà thôi, không có ai như Park đã đành nhưng cũng chẳng có ai như Choi hay Mae, dám bất chấp tất cả, đồng nghiệp, quan chức, nhà báo, chính trị gia, doanh nhân, bất kể mọi bàn tán, bàn bạc, doạ dẫm, nịnh nọt, thầm thì.. họ cứ đúng việc, đúng mục đích mà đi, có cái ô to nhất khi cần họ có thể dùng đến: Park Chung Hee khi trao quyền, đều bảo với hai đồng chí khoa học/quản trị trẻ này là "đừng sợ thằng nào, nếu bị ép buộc quá, hãy đến gặp tôi bất cứ lúc nào.."
:))
Cuốn sách rất hay, mượn đọc trên máy bay của anh Văn, anh Văn này họ Ngô, không phải anh Văn họ Võ. Hehe..

*Một bài viết của Chủ tịch hội đồng quản trị Alpha Books.

Theo FB Nguyễn Cảnh Bình